Oczywistym dla każdego przedsiębiorcy jest, że w przypadku, gdy będący również przedsiębiorcą nabywca towaru albo usługi nie opłaca faktury, mimo upływu wskazanego w niej terminu zapłaty, wystawca faktury może domagać się zapłaty kwoty, na którą opiewa faktura wraz z odsetkami liczonymi od dnia następnego po upływie terminu zapłaty.
W obowiązującym obecnie stanie prawnym wyróżnić można uregulowane w Kodeksie cywilnym odsetki ustawowe (art. 359 kc) oraz odsetki ustawowe za zwłokę (art. 481 kc).
Art. 359 § 1 kc przewiduje, że odsetki od sumy pieniężnej należą się tylko wtedy, gdy to wynika z czynności prawnej albo z ustawy, z orzeczenia sądu lub z decyzji innego właściwego organu. W § 2 wspomnianego artykułu wskazuje się natomiast, że jeżeli wysokość odsetek nie jest w inny sposób określona, należą się odsetki ustawowe w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 3,5 punktów procentowych. W § 21 omawianego artykułu ustawodawca określił natomiast maksymalną wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej określając, że nie może ona w stosunku rocznym przekraczać dwukrotności wysokości odsetek ustawowych. Stopa odsetek ustawowych w chwili obecnej wynosi 5% w skali roku. Maksymalna zatem wysokość odsetek ustawowych wynosi 10% w skali roku. Wysokość odsetek ustawowych ogłasza Minister Sprawiedliwości, w drodze obwieszczenia, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej ,,Monitor Polski''.
W art. 481 § 1 kc uregulowano z kolei odsetki ustawowe za opóźnienie. Przepis ten przewiduje, że jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. W § 2 w/w artykułu uregulowano wysokość odsetek ustawowych za zwłokę. Zgodnie z brzmieniem tego przepisu, jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy. Ustawodawca w § 21 określił natomiast maksymalną wysokość odsetek za zwłokę, ustalając, że nie może ona w stosunku rocznym przekraczać dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie. Stopa odsetek ustawowych za opóźnienie wynosi obecnie 7% w stosunku rocznym, natomiast maksymalna wysokość tych odsetek 14% w skali roku. Wysokość odsetek ustawowych za opóźnienie ogłasza Minister Sprawiedliwości, w drodze obwieszczenia, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej ,,Monitor Polski''.
Ustawodawca, poza kodeksowo uregulowanymi rodzajami odsetek wskazanymi wyżej, przewidział także trzeci ich rodzaj - odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych.
Odsetki te uregulowane zostały w Ustawie z dnia 08 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych. W art. 5 tej ustawy przewidziano, że jeżeli strony w łączącej je umowie oznaczyły termin zapłaty dłuższy niż 30 dni, wierzyciel może żądać odsetek ustawowych po upływie 30 dni, liczonych od dnia spełnienia swojego świadczenia i doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, potwierdzających dostawę towaru lub wykonanie usługi, do dnia zapłaty, ale nie dłużej niż do dnia wymagalności świadczenia pieniężnego. W art. 6 z kolei wskazano, że w przypadku, gdy strony transakcji handlowej nie przewidziały w umowie terminu zapłaty, wierzycielowi, bez wezwania, przysługują odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych, po upływie 30 dni liczonych od dnia spełnienia przez niego świadczenia, do dnia zapłaty.
Najistotniejsze jednak postanowienia w zakresie odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych zawierają przepisy art. 7 Ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych. Art. 7 ust. 1 ustawy stanowi, że w transakcjach handlowych wierzycielowi, bez wezwania, przysługują odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych, chyba że strony uzgodniły wyższe odsetki, za okres od dnia wymagalności świadczenia pieniężnego do dnia zapłaty, jeżeli są spełnione łącznie dwa warunki – wierzyciel spełnił swoje świadczenie, a więc dostarczył towar lub wykonał usługę oraz nie otrzymał od dłużnika zapłaty w terminie przewidzianym w umowie. W art. 7 ust. 2 przewidziano pewne ograniczenie w zakresie możliwości żądania odsetek za opóźnienie w transakcjach handlowych. Ustalono bowiem, że termin zapłaty określony w umowie nie może przekraczać 60 dni, liczonych od dnia doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, potwierdzających dostawę towaru lub wykonanie usługi, chyba że strony w umowie wyraźnie ustalą inaczej i pod warunkiem że ustalenie to nie jest rażąco nieuczciwe wobec wierzyciela. Artykuł 7 ust. 3 ustawy określa natomiast skutki zastrzeżenia dłuższego niż 60 dni terminu zapłaty. W takim przypadku, o ile nie jest to rażąco nieuczciwe dla wierzyciela, termin zapłaty wynosi 60 dni od dnia spełnienia świadczenia przez wierzyciela, zaś po upływie tego terminu, wierzycielowi od dłużnika będą należały się odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych.
Wysokość odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych określa, w drodze obwieszczenia, Minister właściwy do spraw gospodarki w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski". Stawka odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych wynosi obecnie 9,5% w stosunku rocznym.
Jak widać, wierzyciel-przedsiębiorca ma szerokie prawo wyboru rodzaju odsetek, których może domagać się od swojego kontrahenta w transakcjach handlowych, który nie reguluje terminowo zobowiązań pieniężnych. Nie bez znaczenia pozostaje przy tym odmienna wysokość stóp procentowych dla każdego z trzech rodzajów odsetek.
Niezależnie od odsetek, Ustawa o terminach zapłaty w transakcjach handlowych przewiduje, że wierzyciel może domagać się od pozostającego w zwłoce z zapłatą kontrahenta również równowartości kwoty 40 euro przeliczonej na złote według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski. Art. 10 ust. 1 ustawy stanowi, że wierzycielowi, od dnia nabycia uprawnienia do odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych, przysługuje od dłużnika równowartość kwoty 40 euro przeliczonej na złote według średniego kursu euro ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski ostatniego dnia roboczego miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym świadczenie pieniężne stało się wymagalne, stanowiącej rekompensatę za koszty odzyskiwania należności. Kwota ta przysługuje wierzycielowi bez dodatkowego obowiązku wzywania dłużnika do jej zapłaty, zaś, jak przewiduje art. 10 ust. 3 ustawy, uprawnienie to przysługuje od transakcji handlowej, a zatem faktycznie od każdej wystawionej dłużnikowi przez wierzyciela faktury, której termin zapłaty już upłynął. Podkreślenia wymaga również, że roszczenie to przysługuje wierzycielowi niezależnie od tego, czy rzeczywiście podjął jakiekolwiek działania zmierzające do odzyskania zaległych należności.
Oczywiście, w przypadku, gdyby wierzyciel podejmował czynności windykacyjne, oprócz kwoty, o której mowa wyżej, wierzycielowi przysługuje również zwrot, w uzasadnionej wysokości, poniesionych kosztów odzyskiwania należności przewyższających tę kwotę (art. 10 ust. 2 ustawy).
Podstawa prawna: art. 359, 481 Kodeksu cywilnego; art. 5, 6, 7, 10 Ustawy z dnia 08 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych
O ofercie obsługi prawnej dla firm dowiesz się więcej na stronach Kancelarii:
http://www.kancelariadobra.szczecin.pl/oferta
http://www.kancelariadobra.szczecin.pl/specjalizacje